در گذشته بارانی که در بیابان‌های یزد می‌آمد، موجب می‌شد این زمین‌ها به شکل باتلاقی در بیاید و همین امر باعث کاهش گردوغبار می‌شد، اما به‌دلیل اینکه از آب‌های زیرزمینی بیابان‌ها برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود و همچنین به‌دلیل کاهش باران درچند سال‌اخیر، با یک وزش باد، گردوغبار‌ها بلند می‌شود.نیمی از اراضی استان یزد را که از آن به‌عنوان مرکز جغرافیایی ایران یاد می‌شود، بیابان و کویر تشکیل داده و به همین دلیل گردوغبار مهمان دائمی هوای این استان شده است. در همین زمینه با حمید جلالوندی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان یزد گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
- با توجه به اینکه استان یزد در مرکز کشور قرار دارد، منشأ گردوغبار‌هایی که در این استان به‌وجود می‌آید، کجاست؟
گردوغبار‌هایی که در این استان به‌وجود می‌آید به هیچ عنوان مربوط به خارج از کشور نیست و کاملا محلی است، چرا که زمانی که بیشتر استان کشور درگیر این پدیده هستند، هوای استان یزد کاملا سالم است و ریزگردی وجود ندارد، اما زمانی که هوای استان یزد با این مشکل مواجه است استان‌های دیگر مشکلی در این زمینه ندارند.
- وضعیت هوای استان یزد در سال گذشته از این نظر به چه صورت بوده است؟
وضعیت هوای استان در هشتماه سال گذشته در حد هشدار بوده به این شکل که مرداد ماه سه‌روز، شهریور ماه چهارروز، مهرماه هفت‌‌روز، آبان‌ماه یک‌روز، بهمن ماه‌دوروز و اسفندماه شش‌‌روز دارای هوایی درحد هشدار بوده و درسه‌‌روز دیگر این ماه نیز هوایی در حد خطرناک گزارش شده است. در مجموع متوسط آلودگی هوا در هشتماه پایانی سال گذشته در هر ماه 25/3روز بوده است.
- این وضعیت در سال‌جاری به چه صورت بوده است؟
در دوماه ابتدای سال‌جاری نیز هشت روز هوای این استان ناسالم گزارش شده است که با نزدیک‌شدن به فصل گرما پیش‌بینی می‌شود این وضعیت تشدید شود.
- سؤالی که برای بیشتر هموطنان مطرح می‌شود این است که چرا این ریزگردها درچندسال اخیر بیشتر به چشم می‌آید و سال‌های گذشته که تکنولوژی تا این‌حد پیشرفت نکرده بود، این گردوغبار‌ها کمتر وجود داشت؟
به‌دلیل اینکه این‌روزها حساسیت‌ها در این زمینه بیشتر شده و آگاهی مردم هم بیشتر شده است؛ البته یک مقدار نیز ریزگردها نسبت به سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده که در این زمینه کارگروه ملی مقابله با ریزگردها، تشکیل و برای سازمان‌های دیگر تکالیفی در این زمینه مشخص شده است.
- فرمودید که منشأ گردوغبار در استان یزد کاملا بومی است، بنابراین ممکن است که گردوغبار‌های استان یزد به استان‌های شرقی کشور و حتی کشور‌های همسایه شرقی برود و در این زمینه از سوی کشور‌های شرقی به کشور ما اعتراض شود؟
تا‌کنون در این زمینه مطلبی به ما اعلام نشده است؛ چه از طریق نامه‌نگاری و چه به شکل شفاهی نه همکاران ما در استان‌های شرقی یزد و نه اینکه کشور‌های دیگری مثل افغانستان و پاکستان به ما اعلام نکرده‌اند. البته ما استان مرکزی کشور هستیم و اگر هم در این زمینه اعتراضی باشد به استان‌های مرزی اعلام می‌شود.
- چند درصد از منشأ ریزگردهای استان یزد مربوط به عوامل انسانی است؟
ببینید، چهار تا پنج‌درصد ریزگردهای استان یزد مربوط به سازمان‌های دولتی است، مثل معادنی که در این منطقه مشغول به فعالیت هستند موجباتی را به‌وجود می‌آورند که باعث ایجاد ریزگردها می‌شود به‌خصوص در مسیر یزد به اردکان که منطقه‌ای کاملا صنعتی است. البته بیشتر این ریزگردها مربوط به وضعیت اقلیمی منطقه است چراکه فرسایش زمین در این استان زیاد است و خشکسالی در استان یزد در 25 سال گذشته افزایش داشته و همچنین میانگین بارندگی در 15سال متوالی اخیر کمترین میزان بارندگی را در بین استان‌های کشور داشته است به‌طوری که در طول سال گذشته تنها 16میلی‌متر باران در کویر‌های تشنه این استان باریده است، همه اینها دست به دست هم داده است تا این ریزگردها ایجاد شود.
- اداره محیط‌زیست استان چه اقداماتی در بیابان‌های طبس انجام داده است؟
در این زمینه به پژوهشگران دانشگاه‌ها مراجعه کنید تا بتوانید به‌صورت علمی این موضوع را پیگیری کنید.
- مشکلی از نظر تأمین بودجه برای مقابله با گردوغبار در استان ندارید؟
اصلا بودجه‌ای برای مقابله با گردوغبار استانی تعریف نشده است، اما شما می‌توانید در این زمینه نیز از معاونت بحران استانداری پرس‌وجو کنید.
- این موضوع چه ربطی به معاونت بحران استان دارد؟
چون که خسارت‌هایی که از طریق این ریزگردها به‌وجود می‌آید به شکلی است که به‌راحتی نمی‌تواند ارزیابی شود به همین‌خاطر مسئولان حوزه بحران استانداری در این زمینه فعالیت می‌کنند.
- پس می‌توانید بگویید چه اقداماتی را اداره محیط‌زیست استان یزد انجام داده است؟
فعالیت‌های گوناگونی انجام شده؛ برای کاهش پدیده گردوغبار پیشنهاد‌هایی را ارائه داده‌ایم که شامل تجهیز و ایجاد ایستگاه سنجش که در سال گذشته 500میلیون تومان اعتبار نیازمند بودیم و نزدیک به 700میلیون تومان دریافت کردیم، که این کمک بزرگی در زمینه به‌دست‌آوردن وضعیت سنجش هوا در استان بود. همچنین توافقنامه‌های گوناگونی با دستگاه‌های اجرایی دیگر انجام شده است و از تمامی اعضای کارگروه گردوغبار در استان یزد خواسته‌ایم که هر نوع پیشنهادی برای کاهش این موضوع دارند، مطرح کنند. همچنین در 11شهرستان استان برنامه‌های بهداشتی، درمانی و آموزشی نیز ارائه شده است. علاوه بر این تا دو ماه دیگر ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در استان به هشت ایستگاه می‌رسد که این ایستگاه‌ها در شهر‌های یزد، میبد، اردکان، مهریز، صدوق، بافق و... است که تابلوهای سامانه سنجش گردوغبار در معرض دید شهروندان قرار می‌گیرد.
- احداث ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا چه دردی را دوا می‌کند؟
حداقل با احداث این ایستگاه‌ها می‌توانیم به‌راحتی شدت ذرات گردوغبار در هوا را تشخیص دهیم و این در زمینه اطلاع‌رسانی، به شهروندان و کارشناسان ما کمک بزرگی می‌کند.
- با توجه به اینکه این پدیده در استان یزد به شکل بومی است و مقابله با آن نسبت به سایر استان‌ها آسان‌تر است در حال حاضر برای جلوگیری از این گردوغبار چه باید کرد؟
در این زمینه خودمان باید دست به کار شویم و با برنامه‌ریزی مناسب از افزایش این پدیده جلوگیری کنیم. برنامه‌های خوبی به شکل کوتاه‌مدت و بلندمدت وجود دارد که می‌توان اجرا کرد.
- برنامه کوتاه‌مدتی که عنوان می‌کنید، مثل این نیست که چند سال پیش به‌دلیل آلودگی هوا با هواپیما آب در هوای تهران بخش شد تا آلودگی هوا کاهش پیدا کند؟
نه اصلا اینطور نیست. اساسا این کار که انجام شد اشتباه بود، اما برای کاهش گردوغبار در مدت زمان کوتاه می‌توان با مالچ‌پاشی و از این نوع کار‌ها، از کاهش گرد و غبار بکاهیم.
- باتوجه به اینکه استان یزد مناطق کویری و بیابان‌های گسترده‌ای دارد، اقدامی برای مالچ‌پاشی انجام شده است؟
هر دستگاهی وظایفی دارد و وظیفه مالچ‌پاشی نیز به‌عهده اداره محیط‌زیست نیست بلکه وزارت نفت در این زمینه باید دست به کار شود.
- وزارت نفت که در جریان نیست که کجا باید این مالچ‌پاشی را انجام دهد؟
پیشنهاد می‌کنم که اساسنامه کارگروه مبارزه با گردو غبار را مطالعه کنید تا وظایف هر دستگاه مربوط را بدانید.
- ببینید منظور من این است که کارشناسان شما حداقل باید محیطی راکه قرار است مالچ‌پاشی صورت بگیرد به آن گروهی که باید این کار را انجام دهد اعلام کنند؛حال آن گروه می‌خواهد وزارت نفت باشد یا هردستگاه دیگری.
بله، در این زمینه که کارشناسان محیط‌زیست کمک‌هایشان را انجام می‌دهند.
